БУУР ХЭЭРИЙН ТАЛ
Сэлэнгэ аймгийн үзэсгэлэнт газруудын нэг Буур хээрийн талд Монголын тусгаар тогтнолын түүхтэй холбоотой олон үйл явдлууд өрнөж байв. Энэ талд найман зууны тэртээ Чингис хаан Мэргидүүдэд булаагдсан Бөртэ хатнаа эргүүлэн авч Их Монгол Улс байгуулах түүхэн ялалтын эхлэл тавигдсан түүхтэй. Тиймдээ энэ уудам талд нэгэн том чулуун хөшөө сүндэрлэн оршдог. Түүн дээр “Эрсэн хүнээ олсон тул энд бууцгаая хэмээн Чингис хаан айлдав” гэж босоо монгол бичгээр сийлжээ. Тус хөшөөний чулууг Шаамар сумын Дулаанхан тосгоны хойморт залрах “Дулаан Хан” уулнаас авчирч тавьжээ.

АРДЫН ТҮР ЗАСГИЙН ГАЗРЫН АНХНЫ БАЙР

1921 оны 3 дугаар сарын 13-нд “Монгол Ардын Намын Төв хороо”, “Бүх цэргийн хэргийг Ерөнхийлөн захирах газар”, цэргийн анги, хил орчмын газрын төлөөлөгчдийн хурал болж “Ардын түр засгийн газар”-ыг байгуулсан байдаг. Ийнхүү Ардын түр засгийн газар байгуулсныг Хүрээний засгийн газарт албан ёсоор мэдэгдсэнээр Монголд хоёр засаг тогтож байсан түүхтэй. 

ЭЭЖ МОД

Ээж мод нь Сэлэнгэ аймгийн Шаамар сумын нутагт оршино. Монголын “Бөөгийн шашин”-д удган /эмэгтэй бөө/-ны дуудлагад шүтлэгтэй олон, олон газар, хад, модны нэрс гардгийн дотор “...энэрлийн өлгий болсон Ээж дэвсэг сонсож бай” гэсэн мөрүүд бий. Үүнтэй холбогдуулан монголчууд ээж модыг өнө эртнээс шүтдэг байсан гэж үздэг.

Сайханы Хөтөл нь Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотоос 10-аад км зайд Монгол-Оросын хил орчимд оршдог байгалийн цогцолборт газар юм. Урьд нь “Тэмээн хүзүүтийн хөтөл” хэмээн нэрлэдэг байсан эл газрыг Ардчилсан хувьсгалын удирдагчдын нэг жанжин Д.Сүхбаатар “Үнэхээр сайхан хөтөл юм аа” хэмээн уулга алдсанаас хойш “Сайханы хөтөл” хэмээн нэрлэх болсон гэдэг. 1921 онд Хиагтыг чөлөөлөх тулалдаанд оролцсон Монгол ардын журамт цэргүүд энэ газарт байрлаж, хоноглох зэргээр дайран гарсан түүхт газар юм.

Өдгөө Сэлэнгэ аймагт зочилсон жуулчид, аялагчдын заавал очдог газар нь Сайханы хөтөл. Аялагчид үүр хаяарахаас өмнө тус газрыг зорьж, үзэсгэлэнт байгалийн сайхныг тольдохоос гадна, нар ургахыг үздэг.